Dobra zabawa: pomoce, modele i zabawki naukowe |
Pełna nazwa tego pięknie wykonanego przyrządu brzmi „manometr rtęciowy do małych ciśnień”. Jak każdy tego typu przyrząd, z uwagi na zastosowaną w ustroju pomiarowym rtęć, dziś niezwykle rzadki i usunięty ze szkolnych pracowni fizycznych. Egzemplarz znajdujący się w naszych zbiorach wyprodukowano na początku lat 70. w Fabryce Pomocy Naukowych w Bytomiu. Wtedy, w latach „środka” XX wieku, nie było przepisów zakazujących używania instrumentów zawierających w swoich strukturach rtęć. W termometrach, barometrach, manometrach i innych przyrządach lśniły żywym srebrem szklane kapilary, dodając walorów wizualnych, a przede wszystkim precyzji i dokładności pomiarowych urządzeń. Szczególnie gdy korpus przyrządy wykonany był z dobrej jakości drewna, szklane elementy wypełnione płynnym metalem wyglądały pięknie. A taki jest właśnie manometr wyprodukowany w Bytomiu. Na dwustopniowej podstawie w formie klasycznego stereobatu wykonanej z lakierowanego drewna, umocowano (także drewniany) pionowy wspornik o prostokątnym kształcie. Do wspornika zamontowana jest szklana rurka wygięta dwukrotnie w kształt wydłużonej litery „u”. Rurkę tą zasklepiono na jednym końcu (znajdującym się u góry) a na drugim końcu wyposażono w szklany kurek/zawór ze szlifem. Poniżej zaworu pionowa rurka łączy się z rurką poziomą, otwartą na końcach. Oba końce rurki mają przewężenia pozwalające na stabilne mocowanie przewodów (rurek) elastycznych.
Do poziomej rurki podłącza się przyrząd lub zbiornik, z którego wypompowywane jest powietrze oraz pompę ssącą lub próżniową. Na pionowym wsporniku manometru między ramionami u-rurki zamontowana jest ruchoma listwa ze skalą do odczytywania poziomu powierzchni lustra rtęci znajdującej się w ramionach rurki. Różnica poziomów rtęci informuje o wartości ciśnienia panującego w pompie i zbiorniku. Manometr pozwala na odczytanie wartości ciśnienia w mm Hg.