Logo PDKiNs
Narzędziownias
Warsztatys
Ekspozycjes
Galwanometr uniwersalny
Galwanometr jest zasadniczo przyrządem służącym do wykrywania prądu elektrycznego oraz pomiarów wielkości elektrycznych: napięć i prądów stałych oraz przemiennych. Galwanometry uniwersalne powstawały w celach demonstracyjnych oraz do wykorzystania podczas przeprowadzania eksperymentów w szkolnych pracowniach fizycznych. Ustrój pomiarowy zamontowany w dużej, przeszklonej obudowie pozwalał na wygodną obserwację wskazań nawet z większych odległości. Galwanometr uniwersalny wyprodukowany w poznańskiej FPN zaliczany jest do wyjątkowo udanej konstrukcji i a egzemplarze używane są do dziś w pracowniach dydaktycznych. W latach 60. gdy trafił do oficjalnej sprzedaży i został umieszczony w katalogu pomocy naukowych (w wydaniu katalogu z 1963 roku znajdziemy wyłącznie rysunki przyrządu, który w momencie drukowania wchodził dopiero na rynek) należał do najdroższych produkowanych pomocy naukowych.
 
Konstrukcja zbudowana jest na bazie ustroju magnetoelektrycznego o ruchomej cewce. Podczas pomiarów napięć i prądów przemiennych w obwód pomiarowy włączany jest diodowy układ prostownika. Precyzyjny mechanizm galwanometru zamknięto w oszklonej obudowie bakelitowej w kolorze czarnym. Obudowa ma formę prostopadłościennej skrzynki z zaokrąglonymi krawędziami o wymiarach 200 x 300 x 100 mm. Magnes trwały stanowiący element ustroju pomiarowego wykonany jest w kolorze popielatym lub ciemnopomarańczowym i jak cały mechanizm widoczny jest przez oszklone ścianki urządzenia. Robi to dodatkowe wrażenie estetyczne i jest ważnym elementem edukacyjnym, ponieważ wyeksponowanie wnętrza i elementów roboczych galwanometru pozwala na obserwowanie ich podczas pracy przyrządu. Pięknie wykonana metalowa wskazówka galwanometru porusza się na tle wymiennej skali instrumentu, która zamontowana jest do bakelitowej kostki, w której umieszczono układy elektryczne (boczniki lub posobniki) umożliwiające zmianę zakresów pomiarowych. Każda kostka wraz ze skalą i układem elektrycznym może być umocowana w górnej ściance urządzenia, w specjalnym wgłębieniu z gniazdem wielostykowym. Po prawidłowym zamontowaniu wypełnia wgłębienie w obudowie stanowiąc wizualnie jedną całość. W galwanometrach uniwersalnych w ramach różnych serii stosowano wielostykowe gniazda rzędowe lub okrągłe, podobne do stosowanych w układach lampowych. Na górnej ściance przyrządu oprócz gniazda do zmiany zakresów umieszczono zaciski aparatowe oznaczone symbolami plus i minus. Na ściance bocznej z kolei znajduje się mechaniczny korektor pozwalający na dokładne umieszczenie wskazówki na zerze skali. Galwanometr wraz z kompletem wymiennych układów poszerzających zakresy pomiarów (16 sztuk) przechowywany jest w kartonowym pudle z przegródkami wykonanym z introligatorską oprawą. Dziś w czasach tanich i nietrwałych produktów nawet takie opakowanie to rarytas, który jeśli jest przez producenta serwowany to raczej tylko w przypadku produktów uznawanych za wyjątkowo ekskluzywne. W czasach, które wspominamy eleganckie pudełko posiadał praktycznie każdy przyrząd…

W latach 60. i 70. XX wieku galwanometry uniwersalne znajdowały się w ofertach większości firm produkujących przyrządy pomiarowe i pomoce naukowe. Ich forma i konstrukcja były podobne, różniły się czasem tylko rozmiarem lub materiałem z jakiego wykonano obudowy. Na fotografii można zobaczyć przyrząd tego typu wyprodukowany przez niemiecką firmę Phywe, producenta, który do dziś oferuje urządzenia do szkolnych pracowni fizycznych.